Türk
hukukunda 2020 yılı ocak ayından itibaren seri muhakeme usulü uygulamaya
başlamıştır.
Alkollü
araç kullanmak gibi basit nitelikli suçlarda şüpheliye cezasında yarı oranında indirim
sağlanarak mahkemelerin iş yükünü azaltmaya yöneliktir.
Savcılık aşamasından sonra hemen mahkemeye sevk edilerek aynı gün içinde karar verilmesi sağlandığından gerçekten de seri bir yargılama sağlanmaktadır.
Savcılık aşamasından sonra hemen mahkemeye sevk edilerek aynı gün içinde karar verilmesi sağlandığından gerçekten de seri bir yargılama sağlanmaktadır.
Beraat
etme olasılığı bulunmadığını düşünen şüpheli savcı ile işbirliği yaparak cezasının
indirilmesini sağlamakta, kamusal açıdan da hem zamandan hem de uzun sürecek
bir yargılama sürecinin getireceği maddi yükten kurtulunmaktadır.
Seri
muhakeme usulünün avukat huzurunda gerçekleştirilmesi zorunlu olduğundan
Anayasal açıdan da şüpheliye yargı güvenliği sağlanmış olmaktadır.
17.10.2019
tarihinde CMK’ye eklenen Seri Muhakeme Usulü; Kanunda sınırlı sayıda ve açıkça
düzenlenen suçlar bakımından avukat huzurunda şüpheliye yapılan teklifi
şüphelinin özgür iradesi ile kabul etmesi sonucu kanunda belirtilen koşullarda
uygulanabilecek istisnai bir muhakeme yöntemidir.
Cumhuriyet
savcısı, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında
tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle
yaptırımı belirler.
Belirlenen
hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde Türk
Ceza Kanununun 50 nci maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51
inci maddesine göre ertelenebilir.
Belirlenen
yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması
hâlinde Kanunun 231 inci maddesine göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması
kararı verilebilir.
Soruşturma evresi sonunda bu suçlarla ilgili
olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri
muhakeme usulü uygulanır.
Cumhuriyet
savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak
görevli mahkemeden talep eder.
Mahkeme,
şüpheliyi müdafi huzurunda dinledikten şartların gerçekleştiği ve eylemin seri
muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım
doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel
hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.
Mazeretsiz
olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.
Seri
muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel
hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına
gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine
ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden
soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.
Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda
şüphelilerden birinin bu usulün
uygulanmasını
kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz.
Seri
muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik
hâllerinde
uygulanmaz.
Resmî mercilere beyan edilmiş olup da
soruşturma dosyasında yer alan adreste
bulunmama
veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde,
seri muhakeme usulü uygulanmaz.
Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda
mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir.
Seri muhakeme usulü’ne
tabi suçlar; CMK Madde 250’de sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar;
a)
Türk Ceza Kanununda yer alan;
1.
Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
2.
Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
3.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
4.
Gürültüye neden olma (madde 183),
5.
Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
6.
Mühür bozma (madde 203),
7.
Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
8.
Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228, birinci fıkra),
9.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),
suçları.
b)
6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13üncü
maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci,
ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
c)
6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
suç.
d)
1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında
Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e)
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1)
numaralı bendinde belirtilen suç.
Seri muhakeme
usulünün teklifi
Cumhuriyet
savcısı seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif etmeden önce şüpheliyi bu
usul hakkında bilgilendirir. Bilgilendirme;
a)
İsnat edilen eylem, eylemin oluşturduğu suç ile bu suçun seri muhakeme usulü
kapsamına girdiği,
b)
Kamu davasının açılması için yeterli şüphenin bulunduğu,
c)
Özgür iradesiyle ve müdafi huzurunda kabul ettiği takdirde bu usulün
uygulanacağı ve belirlenecek temel cezanın yarı oranında indirileceği,
ç)
Cumhuriyet savcısı tarafından teklif edilen yaptırım hakkında talep
doğrultusunda mahkemenin hüküm kuracağı, bu hükme karşı itiraz kanun yoluna
başvurabileceği,
d)
Teklifin kabulünün ancak müdafi huzurunda gerçekleştirilebileceği, seçtiği bir
müdafi yoksa istemi aranmaksızın kendisine bir müdafi görevlendirileceği,
e)
Mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar her aşamada seri muhakeme usulünden
vazgeçebileceği,
f)
Mahkemece verilen hükmün adli siciline kaydedileceği,
g)
Bu usulün uygulanmasını kabul etmediği takdirde genel hükümlere göre hakkında
iddianame düzenlenerek kamu davası açılacağı,
ğ)
Genel hükümlerin uygulanmasına geçilmesi halinde, seri muhakeme usulünü kabul
ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgelerin,
soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamayacağı hususlarını kapsar.
Talebi
hâlinde teklifi değerlendirmesi için şüpheliye bir ayı aşmamak üzere makul bir
süre verilir. Şüphelinin seçtiği bir müdafi bulunmaması halinde baro tarafından
müdafi görevlendirilmesi istenilir.
Şüphelinin
teklifi müdafi huzurunda kabul etmesi halinde şüpheli, aynı gün mahkemeye
yönlendirilir.
İtiraz
Mahkemece,
Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda kurulan hükme genel hükümler
çerçevesinde itiraz edilebilir.
Seri
muhakeme usulü 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanır. Bu tarih itibarıyla
kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri
muhakeme usulü uygulanmaz.
Av.
Merve Gürcan
