ORTAK VELAYET

Türk Hukuk Sistemi’nde evlilik süresince velayeti anne ve baba birlikte kullanırlar. Boşanmanın en önemli sonuçlarından biri de çocukların velayeti ve velayet kendisine verilmeyen taraf ile çocuklar arasında kişisel ilişkilerin düzenlenmesidir. Bu konuda mümkün olduğunca çocukların yaşı, psikolojik ve fiziksel durumları ve en önemlisi menfaatleri göz önünde tutulmalıdır. Türkiye’de şu anda taraflar anlaşsalar dahi ortak velayet verilmesi mümkün değildir. Küçük çocukların velayeti genellikle anne şefkatine ihtiyaçlarının büyük olması nedeniyle anneye verilmektedir. Bu durum da özellikle çekişmeli boşanma davalarında baba ile ilişkilerini azaltmakta ve kötü yönde etkilemektedir. Medeni Kanunumuzun ortak velayete izin vermemesi, velayetin kamu düzeninden sayılması, yabancı mahkeme kararlarının tanınmasını ve yerine getirilmesini de engellemektedir. Ortak velayet, Amerika’da 33 yıldır uygulanmaktadır. Elbette her boşanma davasında ortak velayet kararı verilmiyor. Tarafların başvurusu üzerine, mahkeme uygun görürse bu yönde bir karar verebiliyor. Çocuk yine bir tarafta kalıyor ancak çocukla ilgili alınacak önemli kararlarda anne ve baba ortak karar veriyor. Kaldı ki ortak velayet kararı olsa bile çocuğun düzensiz bir şekilde anne ile babanın evleri arasında savrulması da önlenmelidir. Örneğin bir gün annede bir gün babada kalan çocuk ne ödevlerini doğru düzgün yapabilir, ne de derslerine konsantre olabilir. Planlamanın çocuğun menfaatlerine ve ihtiyaçlarına uygun yapılması, gerekirse psikolojik destek alınması zorunludur. İsviçre Medeni Kanunu’nda ortak velayet şu şekilde düzenlenmiş: “Hâkim, anne ve babanın ortak dilekçeleri ile talep etmeleri halinde, çocuğun yararı ile bağdaşması ve hâkimin onayına, çocuğun yükümlülüklerine katılmaları ve nafaka giderlerini paylaşımlarını belirten bir anlaşma sunmaları koşuluyla, velayet hakkının anne ve baba tarafından birlikte kullanılmasına karar verebilir” Kanımca mümkünse çocuğun ve bir psikologun da görüşleri alınmalıdır. Velayetin ortak kullanılması Almanya, Belçika ve Fransız Medeni Kanunlarında da düzenlenmiştir. Ortak velayetin sağlıklı yürüyebilmesi için her iki ebeveynin de birlikte hareket etmesi ve emek sarf etmesi gerekir. En uygun çözüm anne ve babanın birbirlerine ve çocuğun okuluna yürüyerek gidip gelecek kadar yakın mesafede yaşamalarıdır. Anne ve baba çocukla ilgili konularda sağlıklı iletişim kurabilmeli ve işbirliği yapmalıdır. Çocuk yetiştirmeye ilişkin fikir ve davranışları da birbirine uygun olmalıdır. Ortak velayet, her aile için uygun bir çözüm yolu olmayabilir. Özellikle çekişmeli boşanmalarda zaten hiçbir konuda anlaşamayan ebeveynlerin boşandıktan sonra da anlaşamamaları doğaldır. Sonuç olarak adı ister ortak velayet, ister başka bir şey olsun önemli olan boşanan eşlerin çocukları için en doğru olanı bulup bu konuda birlikte hareket etmeleri ve çocuğun menfaatlerini kendi tartışmalarından üstün tutmalarıdır. Avukat Merve Gürcan